چکيده: حافظه انسان طوري است که پس از چند دقيقه قسمتي از مطالب را فراموش مي کند، و بعد از يک شبانه روز فقط رئوس مطالب را به خاطر مي آورد. اما اگر در روش هاي مطالعه خود تجديد نظر کنيد، مي توانيد بر اين ضعف ذاتي حافظه غلبه کنيد. در اين مقاله شما را با تعدادي از اين روش ها آشنا خواهيم کرد.

مهارتهاي خواندن خود را پرورش دهيم

چکيده: حافظه انسان طوري است که پس از چند دقيقه قسمتي از مطالب را فراموش مي کند، و بعد از يک شبانه روز فقط رئوس مطالب را به خاطر مي آورد. اما اگر در روش هاي مطالعه خود تجديد نظر کنيد، مي توانيد بر اين ضعف ذاتي حافظه غلبه کنيد. در اين مقاله شما را با تعدادي از اين روش ها آشنا خواهيم کرد.

يک خواننده خوب کسي است که تا جايي که ممکن است:

- نکات اصلي مطلب را بگيرد.
- در مورد آنچه نويسنده مي گويد، فکر کند.
- فعال باشد نه منفعل.
- بر روي چيزي که مي خواند تمرکز کند.
- هر چيزي را به آن موضوع مربوط است به خاطر بياورد.
- آنچه را مي خواند با زندگي شخصي خود مرتبط کند.

با استفاده از روشهاي زير و تمرين بيشتر به زودي به نتيجه خوبي مي رسيد.

۱- در مورد موضوعي که قرار است بخوانيد فکرکنيد:

- در مورد اين موضوع چه مي دانم؟
- چه چيزي مي خواهم ياد بگيرم؟
- بعد از خواندن، چه چيزي ياد گرفته ام؟

۲- ابتدا بخشي را که مي خواهيد بخوانيد سريع نگاه کنيد:

- چه مطلبي به نظرتان آشناست؟
- چه چيزهايي به نظرتان تازگي دارد؟
- درک کلي شما از موضوع چيست؟

۳- اين بار مطالب را به دقت بخوانيد و از نکات مهم يادداشت برداريد:

- نکات مهم و اصطلاحات خاص را روي برگه هاي يادداشت و يا کارتهاي کوچکي بنويسيد. اين کار در دوره مطالب به شما کمک مي کند.
- مطالبي را که کاملا متوجه نشده ايد، دوباره بخوانيد.
- فکر کنيد که از کجا مي توانيد راجع به اين موضوع اطلاعات بيشتري به دست بياوريد.
- اين موضوع با کداميک از موضوعات درسي ديگر شما ارتباط دارد؟

۴- آنچه را که خوانده ايد، دوره کنيد:

- بعد از هر قسمت مطالبي را که خوانده ايد، براي خود تکرار کنيد.
- در پايان هر بخش نکات مهم را مرور کنيد.
- مطالبي را که خوانده ايد براي خود يا يکي از دوستانتان يا يکي از اعضاي خانواده به زبان خود بيان کنيد. اين کار ذهن شما را منظم مي کند.

توني بوران در کتاب " چگونه از مغز خود بهتر استفاده کنيم؟ " مي گويد:
منحني حافظه انسان طوري است که به فاصله چند دقيقه قسمتي از مطالب را فراموش مي کند، و بعد از ۲۴ ساعت تقريبا فقط رئوس مطالب را به خاطر مي آورد، رئوس مطالب هم بعد از مدتي فراموش مي شود مگر اينکه :
فرد پس از ۱۰ دقيقه يک بار مرور، پس از 24 ساعت يک بار مرور، و پس از يک هفته يک بار مرور انجام دهد و از مطلبي که ياد گرفته است در عمل استفاده کند.

منابع:
http://www.learningcenter.com/
http://www.how-to-study.com/
http://www.ucc.vt.edu/ 

مطالعه مفيد چگونه حاصل مي شود؟

چکيده: مقدمات و شرايط اوليه لازم براي آغاز مطالعه چيست؟ چگونه مي توان پرورش مناسبي براي آغاز مطالعه يافت؟ براي مطالعه بهتر لازم است پاسخ مناسبي براي اين پرسش ها بيابيد. مقدمات و شرايط اوليه لازم براي آغاز مطالعه چيست؟ آيا تا کنون دقت کرده ايد که هر جلسه مطالعه شما چگونه شروع مي شود؟

براي آنکه بتوانيد بهتر مطالعه کنيد، به نکات زير توجه نمائيد:
1- مکان مطالعه: دانش آموزان در خصوص مکان مطالعه عادتهاي متفاوتي دارند. مطالعه در منزل، پارک و کتابخانه عمومي از رايج ترين مکانهاي مطالعه محسوب مي شوند. آنچه در اين باره بايد بدانيد اين است که محيط و مکان مطالعه علاوه بر داشتن شرايطي چون سکوت و آرامش، بايد تا حد امکان ثابت و بدون تنوع باشد.

بنابراين فضاهاي عمومي مانند پارک براي يک مطالعه جدي، مکان مناسبي محسوب نمي شوند. تغييرات مکرر در دکور اتاق و يا مکان نيز - چون مخل تمرکز است - توصيه نمي گردد.

2- هدفمندي مطالعه: هدف مندي در مطالعه يعني داشتن يک ذهنيت روشن و شفاف درباره اهداف، برنامه ها و پيش بيني هاي لازم. اين موضوع را از زواياي مختلف مي توان مورد بحث قرار داد. يک بعد مهم آن به نيات، ايده آل ها و انگيزه هاي شما بر مي گردد. بعد ديگر آن به آرامش ذهني و نظم رفتاري شما مربوط است. مسئله ديگر اين است که چقدر مهارتها و ظرافتهاي لازم را در برنامه ريزي و به خصوص پيش بيني تغييرات به خرج دهيد. يعني اگر به دليلي برنامه شما بهم بخورد چگونه مديريت زمان مي کنيد.

3- آغاز هوشيارانه: هوشياري يعني داشتن يک آگاهي ارادي و به عبارت بهتر يعني بيداري آگاهانه. بسياري از ما به هنگام مطالعه بيداريم، ولي از هوشياري لازم برخوردار نيستيم. براي داشتن هوشياري لازم، وضو بگيريد، نيت کنيد، براي يکي دو دقيقه چشمان خود را ببنديد و افکارتان را بر روي کاري که مي خواهيد انجام دهيد متمرکز کنيد، مثل اينکه من در اين لحظه با آمادگي کامل مي خواهم مطالعه ام را شروع کنم. تمرين خودآگاهي و تقويت هوشياري، کيفيت آغاز و ادامه را افزايش خواهد داد.

4- تفاوت هاي فردي: بر خلاف گفته ها و تبليغات بعضي از مراکز، هيچ قانون کلي براي تعيين مقدار زمان لازم مطالعه وجود ندارد. چون افراد مختلف توان و حوصله و هوش متفاوت دارند. بنابراين مهم تر از آنکه ساعات مطالعه خود را افزايش دهيم، اين است که از مطالعه مان - هر قدر هم اندک باشد - بهترين و بيشترين استفاده را ببريم. پس به جاي مقايسه مقدار ساعات خود با ديگران، از زمانهاي مطالعه خود به طور مطلوب استفاده کنيد.

5 - برنامه اي براي افزايش ساعات: اگر مي خواهيد که ساعات مطالعه خود را افزايش دهيد، دقت کنيد که نبايد عجله کرد. چون هر رفتار در طول زمان به وجود مي آيد، تغيير رفتار نيز نياز به زمان دارد. عجله و دستپاچگي در افزايش زمانهاي مطالعه به نتيجه اي غير از آشفتگي و اضطراب نخواهد انجاميد.

6- تعيين خط پايه: مبناي افزايش ساعات مطالعه، ارزيابي وضع فعلي و تعيين خط پايه است. اين کار بسيار آسان است و مي تواند توسط خودتان يا يکي از اطرافيان انجام گيرد. براي يک هفته يا ده روز نموداري رسم کنيد که محور عمودي آن نشان دهنده دقايق و ساعات و بردار افقي آن نشان دهنده روزها باشد. در پايان روز آخر ميانگين ساعات را محاسبه کنيد. حال بر اساس توانايي هاي فردي خود و با يک روند منطقي در ماه اول 60 تا 90 دقيقه و در ماههاي بعد به همين ترتيب ساعات بيشتري را به برنامه خود اضافه نماييد.

مطالعه به سبکي ديگر!

اغلب دانش آموزان، دانشجويان و علاقه مندان آموزشي از مربيان و استادان خود بارها پرسش مي کنند که چگونه مطالعه کنيم تا مطالب را بهتر در ذهن سازماندهي کنيم؟ صبح زود مطالعه کنيم يا شب هنگام؟ با صداي بلند مطالعه کنيم يا به آهستگي مطالب را مرور کنيم؟ پيشکسوتان فرهنگي نيز با توجه به تجربيات و روش هاي علمي شيوه هايي را توصيه مي کنند.
 مطلب زير از کتاب زمينه روانشناسي "هيلگارد" تهيه شده که مي تواند پاسخگوي برخي از پرسش هاي مربوط به شيوه هاي مطالعاتي باشد. با هم اين مطلب را مرور مي کنيم:
اساس امر مطالعه و خواندن بدون فراموشي، يادگيري و حافظه است. در اين جا با تکنيک " PQRST" ( که مخفف آن در زبان لاتين، " Preview " مرور اجمالي، " Question " سوال، " Read " خواندن، "Self-recitation" تلقين و تکرار " Test" آزمون است) آشنا مي شويد.

مرحله P (مرور اجمالي)
 در اولين گام مطالعه، مروري اجمالي بر کل مطالب مورد مطالعه کنيد تا از موضوعهاي اصلي آن تصوري پيدا کنيد. اين کار را مي توان با خواندن رئوس مطالب و سپس گفتارهاي اصلي و تصاوير و عکس هاي آن انجام داد.
مهمترين جنبه مرحله مرور اجمالي اين است که مي توان خلاصه مطالب را در پايان هر فصل به دقت خواند و در مورد هر يک از نکاتي که در اين خلاصه آمده است تامل کرد. خواه ناخواه به ذهنتان خطور مي کند که بايد پس از خواندن مطالب جواب را پيدا کرده باشيد و دستاورد اين مرحله، به دست آوردن ديد کلي نسبت به عناوين فصل ها و نحوه سازماندهي آنهاست.

 مرحله Q (پرسش کردن):
 عناوين اصلي مطالب را به يک يا چند پرسش تبديل کنيد؛ پرسش هايي که با خواندن آن گفتارها، به پاسخ آنها دست مي يابيد. بايد از خود بپرسيد: " مطالب عمده اي که مولف مي خواهد در اين گفتار بيان کند، چيست؟ "

مرحله R (خواندن):
 در اين مرحله، گفتار مورد نظر را با دقت به معناي آن بخوانيد و بکوشيد جواب پرسش هايي را که در مرحله Q مطرح کرده بوديد بيابيد، لذا بايد در مورد آنچه که در دست مطالعه داريد تامل کنيد و آن را به مطالب ديگري که مي دانيد ارتباط دهيد. پس مي توان واژه ها يا عبارات کليدي را در متن علامت زد. اصولا مي بايست 10 الي 15 درصد متن را علامت زد زيرا در اين مرحله، هدف اين است که واژه ها يا مطالب اصلي متن مشخص شود تا بعد بتوانيد آنها را مرور کنيد. تا وقتي تمام گفتار و مطالب کليدي آن را نخوانده ايد يادداشت برنداريد اين کار کمک مي کند اهميت نسبي هر نکته را دريابيد.

مرحله S (تلقين و تکرار):
پس از به پايان رساندن مطالعه مطالب بکوشيد تا نکات عمده آن را به ياد آوريد و اطلاعاتي را که در آن مطرح شده است از حفظ بيان کنيد، درس پس دادن به خود، روش بسيار موثري براي تثبيت مطالب در حافظه است. مطالب را به زبان خودتان بيان کنيد و اطلاعات مطرح شده را از حفظ بگوييد. در نبود افراد بهتر است با صداي بلند اين کار را انجام دهيد اما اگر افراد ديگري هم حضور دارند مي توانيد اين کار را در ذهنتان انجام دهيد. مطلب را با متن مقابله کنيد تا مطمئن شويد که آنها را درست و کامل به ياد آورده ايد. با تکرار يا از برکردن مطالب، متوجه مي شويد که چه چيزهايي را به خاطر نسپرده ايد. اين کار به شما کمک مي کند تا اطلاعات را در ذهن خود سازماندهي کنيد. پس از آنکه گفتار اولي به پايان رسيد مي توانيد به گفتار بعدي بپردازيد و باز هم مراحل S.R.Q را در مورد آن به کار بنديد. همين روش را تا پايان گفتارهاي يک فصل اعمال کنيد.

مرحله T (آزمون):
 پس از پايان مطالعه يک فصل، بايد از خودتان امتحان بگيريد و کل مطالب فصل را مرور کنيد. بنابراين يادداشت هاي خود را دوره کنيد و ببينيد که آيا نکات اصلي را به ياد مي آوريد يا نه؟ بکوشيد تا دريابيد که مطالب مختلف فصلها چه ارتباطي با هم دارند؟ در مرحله T ، ممکن است براي يافتن مطالب و نکات کليدي به کل فصل مراجعه کنيد و در اين مرحله بايد خلاصه فصل ها را بخوانيد، همچنين به هر مدخلي جزئيات بيشتري بيفزائيد. مرحله T را نبايد به شب امتحان موکول کرد، بهترين زمان براي اولين مرور هر فصل، بلافاصله پس از خواندن آن است.
پژوهشهاي انجام شده نشان مي دهد که روش (PQRST) بسيار مفيد بوده است، به گونه اي که بر روخواني ساده مطالب فصل، از ابتدا تا انتها ارجحيت دارد، مرحله تلقين و تکرار در اين روش بسيار مهم است. به جاي چند بار خواندن مطالب بخش عمده زمان مطالعه را براي حفظ کردن فعالانه مطالب صرف کنيد.
بر اساس پژوهشهاي انجام شده، خواندن دقيق خلاصه مطالب هر فصل، پيش از خواندن آن، بهره وري مطالعه را بسيار بيشتر مي کند. خواندن خلاصه هر فصل سبب مي شود که کل مطالب آن در ذهن سازماندهي شود. حتي اگر نخواهيد از تمام مراحل روش (PQRST) پيروي کنيد خوب است به اهميت تلقين و تکرار و خواندن خلاصه مطلب فصل براي ورود به مطلب توجه خاصي مبذول کنيد

مطالعه و تکرار

چرا بايد مطالبي را که مي خوانيم مرور کنيم؟
زيرا بدون مرور نمي توان انتظار داشت که در جلسه امتحان مطالب خوانده شده را به ياد آورد.

کجا بايستي عمل مرور را انجام داد؟
در اتاقي ساکت که در آن ميز و يک ساعت وجود داشته باشد و از گرما و نور مناسب برخوردار باشد.چراغ مطالعه را نيز توصيه مي کنيم زيرا باعث مي شود تا بتوانيم روي موضوعي مورد نظر تمرکز کنيم.

چگونه بايد مرور کرد؟
اگر بدون در نظر گرفتن زمان به مطالعه بپردازيم توانائي هاي يادگيريمان به تدريج کم و کمتر مي شود. در ابتدا زمان مطالعه را تعيين کنيد. مثلاً در ابتداي مطالعه با خود بگوئيد بعد از دو ساعت آن را متوقف خواهم کرد مي بينيم که توانائي هاي يادگيري در ابتدا کاهش يافته و در پايان مدت، قدري افزايش خواهد يافت.
مي توانيم با تقسيم جلسه دو ساعته، به چهار جلسه کوتاه تر(هر جلسه 25 دقيقه با استراحتي کوتاه در فواصل آنها) بازده يادگيري را افزايش دهيم. نمودار آبي بازده يادگيري را در يک جلسه مطالعه بدون استراحت نشان مي دهد و نمودار قرمز بيانگر بازده يادگيري، در چهار جلسه کوتاه تر است.همان طور که مي بينيد مساحت زير نمودار در نمودار قرمز بيشتر است لذا ميزان يادگيري(L) بيشتر مي باشد.

پس از چه مدت زماني بايد عمل مرور را تکرار کرد؟
نمودار زير مقدار اطلاعاتي را که مي توانيد به ياد آوريد بر حسب زماني که از لحظه مطالعه گذشته است، نشان مي دهد. با تعجب مشاهده مي گردد در ابتدا نمودار حالت صعودي دارد و اين به خاطر آن است که مغز در حال مرتب کردن اطلاعات فراگرفته شده است و پس از مدتي به شدت شروع به افت مي کند به طوري که پس از يک روز فراگير تنها قادر است 25% مطالبي را که ياد گرفته است، به ياد آورد.
اگر پس از ده دقيقه آنچه را که فرا گرفته ايد به طور خلاصه براي خود ياد آوري کنيد؛ نمودار با شيب ملايم تري افت خواهد کرد. اين مطلب با ده دقيقه استراحتي که به خود مي دهيم مطابقت دارد. به محض اينکه پس از استراحت براي مطالعه بر مي گرديم بايد به مرور مطالب جلسه قبل بپردازيم.

اگر مرور اجمالي مطالعه را يک روز بعد و مجدداً يک هفته بعد تکرار نمائيم، نمودار حالت صعودي پيدا مي کند. واضح است که با انجام اين عمل مطالب فراگرفته شده در حافظه بلند مدت قرار خواهد گرفت. مسلما فهميدن مطلب به يادسپاري آن کمک مي کند و اين در حالي است که حفظ کردن طوطي وار باعث پائين رفتن نمودار مي شود.

بايد توجه داشت رعايت فواصل مناسب زماني براي مرور مطالب میزان یادگیری را افزایش می دهد. منحني هاي فراموشي نشان مي دهند که مطالعه درس هر روز مدرسه در همان روز به مراتب بهتر از آن است که درس هر روز را قبل از کلاس بعدي بخوانيد.
متن ترجمه بخشي از کتاب O-Level Physics مي باشد.